Malatya’da bir köy: Bahri

1

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

---

Erenli (Bahri) günümüzde Malatya Merkez’e bağlıdır. Malatya şehir merkezine mesafesi ise yaklaşık 35 kilometredir. 16 Kasım 1992 tarihinde belediye statüsü alarak beldeye dönüştürülmüştür. 12 Kasım 2012’de TBMM’de kabul edilen 6360 sayılı kanun ile mahalle olmuştur. Daha önceleri “Erenli” olan mahallenin adı, 2017 yılında “Bahri” olarak değiştirilmiştir. Şu an ikisi de aktif olarak kullanılmaktadır.

2007 yılında 1405 nüfuslu Bahri’nin zamanla nüfusu azalmış ve son verilere göre 2019 yılında nüfus 716 olarak hesaplanmıştır. Yaklaşık 500 haneden meydana gelen Bahri’de, çeşitli nedenlerle Malatya şehir merkezine ve İstanbul’a göçler nüfusun azalmasında başlıca etkendir. Fakat bu göçlerin çoğu mevsimlik göç şeklindedir. Yaz mevsiminde, göç edenlerden büyük bir kısım gelir; üç ay boyunca köydeki evlerinde kalır, sebzesini eker, kışlığını hazırlar, kayısı hasadını kaldırır, pekmezini yapar, bulgurunu kaynatır ve ekim dolaylarında tekrar göç eder. Hayvancılık ise, her evin kendi ihtiyacını karşılayacağı şekildedir.

Tarih ve Kültürü

Eskiden çok fazla kalabalık olan Bahri’de bir sınıf ortalama 60 – 70 kişiymiş. Buraya atanan öğretmenler okul sınırları içerisinde yer alan lojmanlarda kalırmış. Kadın okuma yazma seferberliğinin başlangıç noktalarından biri de 1999-2000 yıllarında Bahri’ymiş. Farklı yaş gruplarından birçok kadın bu vesileyle okuma yazma öğrenmiş. Okullar tatil olunca da çocuklar için “Yaz Kur’an Kursu” açılırmış. Bahri o kadar kalabalıkmış ki kendi içerisinde ikiye ayrılmış. Köy ahalisi zaman zaman bu iki grubun gençlerinin tatlı rekabetlerine ve atışmalarına şahitlik edermiş.

Bahri zengin bir kültürü içerisinde barındırır. Nitekim eski dönemlerde çevre köylerin her açıdan merkezi konumundaymış. Özellikle cuma günleri, civar köylerin camisi olmadığı için çoğu kişi bu köyün -birazdan anlatılacağı üzere- köklü tarihçesine sahip camisine gelirmiş. Bu durum köy halkının her cumayı, bayram havasında geçirmelerine vesile olurmuş. İnsanlar o günde tarlalarına gitmez, kişisel bakımlarını yapar, cumaya gider, civar köylerden gelen misafirleri ağırlar ve aileleriyle evlerinde vakit geçirirlermiş. Köyde bir imam varmış. Müezzinliği ise köy ahalisinden 80 küsur yaşında olmasına rağmen büyük bir şevkle M. Ö. yaparmış.

Bununla birlikte 3-4 tane köy odası varmış. Zamanın bütün haberleri bu odalarda duymak mümkünmüş. Telefonun yeni çıktığı zamanlarda, ilk telefonlardan biri de buradaymış ve insanlar sevdiklerinin seslerini buralardan duyarlarmış. Aynı zamanda büyük değirmenlerden biri de bu köydeymiş. Hatta Elâzığ’dan bile bu değirmen için gelenler olurmuş. Zaman zaman çalgıcılar gelip ilahi vb. söylermiş. Köyde ağalık sistemi varmış. At çok önemli ve değerli bir hayvan olarak çoğu hanede bulunurmuş. Bazı ailelerin at arabaları da varmış. Köye 3 kahvehane, 2 manav, 1 berber, 2 bakkal açılmış (Bakkallardan bir tanesi şu an hâlâ açık). Hatta kısa bir dönem haftalık olarak pazar bile kurulmuş. Fakat bu, çok uzun sürmemiş. 15-20 günde bir köyün ihtiyarlarından biri hayvan alır, keser ve almak isteyenlere satarmış. Su ihtiyacı ise köy içindeki kuyulardan sağlanırmış.

Bahri’nin şahsiyetleri arasında adlarıyla ve anılarıyla farklı kişilere rastlamak mümkün. Bunlardan biri “Süleyman Binbaşı” lakaplı  Süleyman Ö.’dür. Anlatıldığına göre Süleyman Binbaşı; Atatürk’ü canlı olarak görmüş ve birlikte birçok savaşa katılmış. Daha sonra anıları köy ahalisinin ağzında dilden dile, nesilden nesile dolaşmış.

Bahrinin bir diğer kültür unsuru olarak “Kepez Ziyaret Tepesi”ni sayabiliriz. Bu dağın tam zirve noktasında, köy halkı kendini bildi bileli yetişmiş olan bir ağaç vardır. Ağacın ne kadar yaşlı olduğu göklere saldığı dallarından, kocaman gövdesinden bile anlaşılır. Çocuğu olmayanlar, hasta olanlar ziyaret amaçlı gider, dualarını edermiş. Hatta geceleri orda yatanlar bile olurmuş. Günümüzde daha çok piknik amaçlı gidilen bu noktada, etraftaki bütün manzarayı mükemmel bir şekilde görmek mümkün. Ayrıca birkaç yıl önce tepeye ve ağaca yaraşır şekilde ve büyüklükte bir Türk bayrağı da asılmıştır.

 

Bahri Camii’nin Bereketli Öyküsü

Bahri Cami ile ilgili Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki belgelerin kopyaları, Prof. Dr. Mehmet Karagöz’den temin edilerek Yrd. Doç. Cafer Mum tarafından Türkçeye çevrilmiş. Belgeden anlaşıldığı kadarıyla Bahri Camii’nin öyküsü şöyle: Bahri ve civar köylerdeki halk, cuma ve bayram namazlarında köyde bulunan mescide sığmamaktadırlar. Bunun için Aşağışehir (Eskimalatya)’e gitmektedirler. Bu gidişlerde güçlük çekmektedirler. Köydeki halk, mescidi büyüterek camiye çevirmek için padişahtan izin ister. Zamanın Malatya kadısı, halkın ricasını padişaha arz eder. Padişahın izniyle halk, Bahri mescidini camiye çevirir. Mevlana Ali adlı bir hatibi de günlük bir akçe ücretle camiye hatip olarak görevlendirirler.

Bu camiinin 1667 tarihli bir Osmanlı eseri olduğu düşünülmektedir. Evlerin ortasındaki geniş alanda bulunan Bahri Camii, ahşap tavanlı camilerden olup alt kısımları taşla, üst kısımları kerpiçle inşa edilmiştir. Yeni cami “Erenli Merkez Camii” adıyla yapılmıştır. Mezarlık da köyün ortasında, yeni yapılan caminin avlusundadır. Türk-İslâm şehir mimarisine uygunluk gösteren bu yerleşim kompozisyonu, beldeye tarihî bir yerleşim yeri niteliği kazandırmaktadır.

 

Günümüz

Böylesi zengin bir kültürü barındırmasına karşın maalesef Bahri de zamanın eskittiği yerleşimlerden biri olarak hâlâ var olmaya çalışıyor. Günümüzde beş yüz haneli köyün evlerinin büyük çoğunluğu terk edilmiş. Kerpiç evlerin çoğu yıkılmış, her yerde pey (yıkıntı)’e rastlıyoruz. Yine de kerpiç ev bakımından zengin bir belde Bahri.

Düzyol, Kıyıcak, Kamıştaş, Alhanuşağı, Bentköy, Kaleköy, Çakıran Bahri’nin yakın çevresindeki köylerden sayılabilir.

2003 yılında yayınlanan, başrollerini Zeliha Sürücü, Teoman Ayık, Sırrı Elitaş, Nuri Alço’nun paylaştığı “Dilan Gelin” dizisinin çekimlerine de Bahri ev sahipliği yapmıştır.

2013 yılında ise Vuslat TV’de yayınlanan, Mehmet Kılıç’ın sunduğu “Yol Vakti” programı buraya konuk olmuştur.

24 Ocak 2020’de gerçekleşen Elazığ üslü 6.8 büyüklükteki depremde köydeki evlerin çoğunun büyük zarar görmesi sonucu köyün girişine deprem konutları yapılmıştır. Aynı zamanda yine köyün girişinde, sağ taraftaki yüksekçe tepeye  Köy Derneği yapılmıştır. Köy ahalisi hâlâ düğün, cenaze vb. için burasını kullanır. Öğrenciler taşımalı eğitim yoluyla Kıyıcak Yavuz Selim İlkokulu’na ve Tahsin Başdemir Ortaokulu’na  gitmektedir. Köyün girişinde futbol sahası vardır. Ulaşım belediye otobüsü ile  06.00-16.00 saatlerinde olmak üzere iki seferdir.

Emektar Bahri, hâlâ çocukluğunun bahar esintilerinde serinlemek isteyen halkının uğrak yeri olarak varlığını sürdürmektedir. Bahri, güneş sarısının ve kayısı sarısının bütünleştiği yaz aylarında soluklanmak isteyen tüm misafirlerini bekliyor.

Sevgi Mum