Kazakistan Devlet Merkez Müzesi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Büyük Türk filozofu Al Farabi’nin adını taşıyan  Kazak Milli Üniversitesi Al Farabi’nin daveti üzerine Türk Dünyası Belgesel Film Festivali yürütme kurulu olarak festivalin Kazakistan ayağında Almatı şehrinde bulunduğumuz günlerde Kazakistan Cumhuriyeti Merkez Devlet Müzesini ziyaret ettim.

Ülkenin güney doğusunda Rusların ileri karakolu olarak 1854 yılında kurulan Kazakistan’ın eski başkenti  Alma-ata Sovyetlerin dağılmasından sonra hızla değişerek çok kimlikli kozmopolit bir yapıya sahip olmuştur. Şehir Sovyet dönemi ve Orta Asya kültürünün bazen ayrı olarak, bazen de birlikte yorumlandığı eserlerle dolu. Güzel şehirde en çok merak ettiğim yerlerin başında, Türk Dünyası kültür mirasının korunduğu ve tanıtıldığı Milli müze bulunuyor. Orta Asya’nın en büyük müzelerinden biri olan bu müzeyi gezmek konusunda oldukça sabırsız olduğumu fark eden dostum Duren Bey aracıyla beni alıp öğlen arasında müzeye götürdü.

Müze binası Sovyet mimari tarzıyla yapılmış olup içinde barındırdığı büyük medeniyetin görkemini gerçekten yansıtıyor.1944 yılında müze faaliyete geçmiş lakin yapılan düzenlemelerle şimdiki modern görünüme 1985 yılında kavuşmuş.

Altın Elbiseli Adam

İlk girişte, M.Ö. 5’inci yüzyılda yaşamış ve  Kazakistan’ın bağımsızlık sembollerinden biri olan ünlü Esik (Issık) Kurganında 1969 yılında bulunan savaşçı İskit Soylusu Altın Elbiseli Adam tarafından  karşılanıyoruz. Rus, Japon ve  Kazak bilim insanları tarafından birçok incelemelere konu olan bu esere Kazak arkeologlar  “Kazak Tutankamon” adını vermiş, çünkü Firavun Tutankamon’dan sonra en çok altın bulunan kurgan; en değerli parça olan kaftan, pantolon, kemer ayakkabı ve kalpak görülmemiş bir estetik değer olup İskit kültür mirasıdır. Aynı zamanda; dövme, damgalama, oyma ve granül tekniklerinin kullanıldığı  Altın Elbiseli Adam zırhının yanı sıra kurganın içerisinde; tabak, vazo, ayna-tarak kılıfları, tas, gümüş kaşıklar ve 4 bin 800 parça altın bulundu. Altın Elbiseli Adamın aslında 18 yaşında genç bir Saka savaşçısı olduğu tespit edilmiş. Bu paha biçilmez eser aynı zamanda Saka döneminde bozkırda altını işleme ve kullanma tarihine ve kültürüne  ışık tutuyor. Kazak arkeologların  yaptığı çalışmalara göre Altın Adam’ın geç tunç çağından erken demir çağına geçiş dönemine ait olduğu tespit edilmiştir. İki defa 2012 yılında İstanbul Arkeoloji müzesinde sergilenmişti daha sonra 2018 yılında Türksoy “Büyük Bozkırın Tarihi ve Kültür Mirası” adı ile Türk İslam Eserleri Müzesinde sergilendi. Her iki sergiye de katılma şansına sahip olmuştum. Hakeza 2019 yılında Ankara Anadolu Medeniyetleri müzesinde Türksoy marifetiyle sergilendiğini hatırlıyorum.

300 bin eser 7  büyük  salonda sergileniyor 

Müzede Kazakistan’ın tarihi Bronz Çağı gömülerinden  başlayarak göçebe kültürüne oradan, 2. Dünya Savaşı dönemlerine kadar ülke tarihinin bütün dönemleri nadide objelerle anlatılıyor. Kazakistan’ın bütün bölgelerinden toparlanmış paleontolojik, arkeolojik ve etnografik eserlerin sergilendiği büyük bir envantere sahip müze; 7 büyük sergi salonundan oluşuyor.

1. Salon: Paleontoloji ve arkeoloji bölümlerinden oluşur.

2. Salon: Geleneksel Kazak Göçebe kültür mirası, gizemli göçebe yaşam tarzının öğelerini  “Yurt” kültürüne  ait parçaları görebilirsiniz. Kazak nakışları ve geleneksel iç mekana sahip göçebe evin ya da yurdun (kiyiz) orijinal kurulmuş halini görebilirsiniz. Ayrıca takılar, halılar, kıyafetler, sergilenen en önemli parça, marifetli kadınların ellerinden çıkmış büyüleyici altın iplikli nakışlar bizi ulu bozkırın engin mirasıyla bütünleştirdi.

3. Salon: Kazakistan ve diğer ülkelerde yaşamış çeşitli etnik grupların tarihine ve kültürüne ayrılmıştır. Burada belli ülkelerden gelen hediyeler yahut birer camekan vitrin bölümler mevcut lakin bizim Türkiye’den bir iki tane fotoğraf gördüm rahmetli Cumhurbaşkanımız Turgut Özal’ın bir resmi ve koca vitrinde bizi temsil eden tek şey küçük bir fotoğraf olmamalı oraya konulacak birçok eserimiz objemiz var  kültür ataşelerimiz bu konularla alakadar olmalı kanaatindeyim. Rusya, Ukrayna, Çeçenistan, Kore ve Almanya’da sergilenen fotoğraflar, nadir bulunan belgeler, ev eşyaları ve el sanatları eserleri mevcut. II. Dünya Savaşı sırasında Kazakistan (1941-1945) isimli özel bir sergi bulunmaktadır.

4. Salon: 1991 yılında bağımsızlık sonrası oluşturulan eserleri kapsamaktadır “Modern Kazakistan” olarak adlandırılan dördüncü salon, ülkenin bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından beri Kazakistan Cumhuriyeti’nin tarihini temsil ediyor. Sergilenen eserler arasında devlet bayrağı, Kazakistan Cumhuriyeti’nin orijinal Anayasası (1995 tarihli), banknotlar, filatelik eserler ve pullar yer almaktadır.

5. Salon: Kazakistan coğrafyasında yapılan kazılarda ortaya çıkartılmış değerli eşyaların sergilendiği seksiyon “Kazakistan’ın Arkeolojik Altınları” isimli beşinci salon, Kazakistan’ın çeşitli bölgelerinden derlenen eşsiz sanat eserlerinden oluşan sergiye ev sahipliği yapmaktadır.

6. Salon: “Antropoloji Müzesi” isimli verilen salonda, tarih öncesi dönemlerden ilkel yaşam formları ve medeniyetin ilk izlerine kadar sizi  farklı bir yolculuğa çıkartan bir bölüm bu salon

7. Salon: Kazakistan kültür, doğa ve tarihini anlatan 214 tablodan  oluşan eşsiz bir koleksiyon burada sergilenmektedir. Bu koleksiyon 1879’da Kazakistan’a yerleşen  Rus ressam, etnograf ve tarihçi H.G. Khludov’un (1850-1935) eserlerinden oluşmaktadır.

Müze Türk Dünyası Ortak kültür mirası anlamında çok önemli bir bilgi merkezi çok büyük bir envantere sahip önemli bir miras, sergileme tekniği açısından özellikle göçebe kültürel miras alanı çok başarılı. Özel izinlerle fotoğraf çekimine izin verildi. Çok fazla değil oda beş altı kare kadar. Genel olarak tanıtım noktasında İngilizce bilgilendirme çok çok az lakin çok güzel küçük bir hediyelik eşya mağazası mevcut müzenin tematik hediyelik eşyalarını buradan satın alabilirsiniz. Almatı’ya yolu düşen herkes mutlaka bu büyük mirasın  merkezi olan “Kazakistan Devlet Merkez Müzesini” görmeli diye düşünüyorum sevgili dostum Dauren Bey’e güzel Almatı şehrinde bana yaptırdığı bu tarih ve kültürel miras gezisi için çok teşekkür ediyorum…

Salih Doğan

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir. Kale Gündem Gazetesi’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.