Kale Gündem – Tüm illerin, hatta bazı ilçelerin çevre yolu olduğunu belirten Malatya Büyükşehir Kent Konseyi Genel Sekreteri Abdulkadir Artan henüz planlanan Kuzey Çevre Yolu’nun üçte birinin dahi tamamlanmadığını ifade etti. Hâlâ aynı güzergâhı kullandıklarını dile getiren Abdulkadir Artan dünyanın sayılı depremlerinden birinin yaşandığını ve Maraş merkezli iki büyük depremin Malatya ve civar şehirleri tırpanla biçtiğini söyledi.
Akçadağ dönüşü Kuzey Çevre Yolu’nun Akçadağ yol ayrımındaki Sivas yolu kısmını kullandığını belirten Artan yol hakkındaki genel tespitlerini şu şekilde sıraladı:
1) İddia edildiği gibi Kuzey Çevre Yolu öyle 1.sınıf tarım arazilerinden geçirilmemiş. Hafif engebeli tarıma çok da elverişli olmayan yerlerden geçirilmiş. Geçtiğim kısmın devamı da büyük ölçüde benzer coğrafya. Güzergahın Alibaba-Orduzu Kaldırım arası birinci sınıf arazi. Devamı susuz, verimsiz araziler. Sondaj suyu dahi yetersiz yerler.
2) İddia edildiği gibi yol güzergahı depremden etkilenecek yumuşak zeminden oluşmuyor. Son deprem gösterdi ki yol güzergahı depremden en az etkilenen kesim. Hemen hemen hiç yıkım yok.
3) Yol güzergahı tarım arazilerini imara açar deniyor. Adı üstünde çevre yolu. Yerleşim yeri bulvarı değil. İmar planınızı uygular ve şehir merkezi ile çevre yolu arasındaki ve daha kuzeydeki tarım arazilerine çivi çaktırmazsınız. Bu devirde bu İHA teknolojisi ve uydu takip sistemi ile gözetleyemeyeceğiniz yer yok. Biz gözetleyemeyiz, güzergâh çevresindeki kaçak yapılaşmayı önleyemeyiz diyorsanız sorun sizde.
4) Güney Çevre Yolu inadına gelince. Nereden geçireceksiniz. Şehrin güneyi Kernek’in sırtları. Bu sırtların altındaki Derme Kanalının iki yanı yeni adıyla Apuzu Bulvarı adı üstünde şehir içi yolu. Bu yolun üstü yoğunlukla Toki Evleri. Son depremlerde Toki evlerinin kiremidi bile zarar görmedi. Öyle ki Japonya kompleksine kapılmadan rol model gösterilecek asrın projesi. Binlerce ev taş gibi ayakta. Ne yani burada Toki evleri yapılmayıp çevre yolu mu geçirilseydi? İyi ki Toki evleri yapılmış. Hâlâ rezerve Toki evleri yapılacak alanlar da mevcut. Kaldı ki buraların harita çizilmiş kağıt gibi düz olduğunu mu zannediyorsunuz. Efendim Gündüzbey’den Çamurluya tünel. Büyük artçı depremlerin bir kısmının Karagöz, Gündüzbey, Yeşilyurt, Seyiduşağı, Haçive civarında olması fay hatlarını hatırlatmıyor mu?
5) Diyelim ki sağlam zeminli Kernek yamaçları ve doğu, batı yönündeki devamına çevre yolu yapıldı. Çok zorunlu olmadan bir yüksek dağın kuzey yamacında çevre yolu geçirilmesi kar ve buzla mücadele açısından ne kadar doğru? Yollar, bakı itibarıyla güney yamaçta geçirilir ki ufak bir güneş ile kar-buz erimesi sağlansın.
6) Maraş merkezli depremler ve Yeşilyurt civarında yoğunlaşan bir kısım artçı depremler Çırmıhtı, Gündüzbey, Kilayik’te büyük tahribat yaptı. Geleneksel ve modern mimari ayırmadan binalarımız ya çöktü, ya ağır hasarlı. Demek ki tek başına tepelik bölge de korumuyor. Ana faya ya da tâli faylara yakınlıkta önemli. “Çevre yolu illa kuzeyde değil güneyde geçmeli, çünkü kuzey ova ve depremin yıkıcı etkisi daha fazla olur” tezi çöktü. Zemin etüdü yapılmadan sağlam zemin her zaman çıplak gözle belli olmuyormuş demek ki. Şehir Merkezinin güneybatısı çökerken mevcut şehir merkezinin kuzeyindeki kırsal mahalleler ayakta.
7) Cengiz Topel Caddesinin altından itibaren depremin yıkıcı etkisi daha çok görüldü. Emeksiz ve devamı, Fuzuli, Eski Çevre yolu, Akpınar ve çevresindeki çarşılar, Sivas Caddesi, Sinema Caddesi, Cirikpınar, Küçük Sanayi Sitesi ve civarı, Yenihamam, Niyazi Mısri, İstasyon Caddesi, Çavuşoglu, Salköprü, Bostanbaşı, önemli ölçüde Fahri Kayahan ve Yeşiltepe yıkıldı, yıkılmaya ramak kaldı. Canlarımız gitti. Kernek yamaçları ve TOKİ evleri dimdik ayakta. Şehrin doğusu da ayakta. Kuzey Çevre Yoluna karşı çıkanların karşı çıktığı Orduzu, Gelinciktepe ve Eski Malatya TOKİ evleri de dimdik ayakta. Hakeza İki üniversitemiz. Buralardaki geleneksel ve modern evler beklendiği kadar zarar görmedi. Deprem dalgalarının yönü ya da başka bir etken erbabı açıklar.
8) Yukarıda değindiğim gibi, başta Orduzu ve Eski Malatya olmak üzere kuzey ve doğudaki yerleşim yerlerimiz istisnalar hariç zarar görmedi. Öyle ki birkaç yüz bin hemşerimiz ya şehir dışına adeta kaçtı ya da bahsettiğim yörelerdeki bağ evlerine sığındı. Şehrin doğusu üvey evlat gibiydi. Kırsal mahallelerdeki evlerin çoğu ya imar affı görmüş, ya da imar affı bekleyen yerler olması da ayrı bir bahis. Şehir merkezindeki kaçak katları hariç tutarak söylersek kırsaldaki tek katlı ya da iki katlı imarsız evlere neredeyse hiçbir şey olmadı. Anlı şanlı imarlı sitelerimiz çöktü. İmar affı yıktı diyenler lütfen Malatya gerçeğini görsün. Tekrardan söylüyorum: Aç gözlü mülk sahiplerinin çok katlı kaçaklarından bahsetmiyorum. Çoğunlukla imar harici yerlerdeki bağ evlerinden bahsediyorum. Pandemi de birbirinden kaçan uzak yakın akrabalar halen bağ evlerinde, köy evlerinde her odada ayrı bir aile yaşıyor.
9) Son olarak şehir Merkezimizi taşımak isteyenlere bir çift sözüm var: İnsanoğlu tarih boyunca kentlerinden uzaklaşmayı tercih etme eğiliminde olmamıştır. Tabir caizse şehirler küllerinden doğmuştur. Orduzu, Aslantepe orada. Yıkılmış, yanmış ama üst üste aynı yerde binlerce sene boyunca ve yeniden kurulmuş. Hadi biraz yürümüş, yarım saat kuzeyde Eski Malatya’ya gitmiş. Canını sıkmışlar, bir buçuk saat güneyde Aspuzu’ya gelmiş.
10 )Yıkılan binalarımızın başta Şoför Okulu Arazisi, Orduzu, Gelinciktepe ve benzer sağlam zeminli yerlerde derhal yapılması Devletimizden beklentimizdir. Ancak Şehir Merkezimizi terk edemeyiz. Tarihi, sosyolojik, kültürel nedenlerle Malatya eski yerinde yeniden canlandırma zorunluluğumuz vardır. Ama kentsel dönüşüm yapma koşuluyla. Geniş cadde ve sokaklarıyla, birkaç katı geçmeyen uygun teknolojiyle yapılmış binalarıyla. Kesinlikle çarşıları ve evleri ayırarak. Ev altı dükkân atölye saçmalığından kaçarak… Mabetlerimizi, simge yapılarımızı koruyarak, ya da uygun teknoloji ile yeniden yaparak Parkları, otoparkları, sığınakları ile. Yani “Beledü-l Emin”,” güvenilir/emin belde” olarak. Yani Tayyib(hoş/güzel) belde olarak. Yoksa ben neyleyim buraları? Zaten anamın, babamın, çocukluğumun ve arkadaşlarımın fotoğrafları evimde ve ofisimde barındığı binayla birlikte yok olmayı bekliyor. İfadelerini kullandı.
Haber: Merve Algül
02:00
News
Gündem
Gündem
Gündem
Gündem
Gündem
Gündem
